Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 2014

Σαν σήμερα 27 Ιανουαρίου Μότσαρτ, μια ιδιοφυία της μουσικής

Η σημερινή μέρα είναι αφιερωμένη σε ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα της μουσικής, στο Μότσαρτ. Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (γερμ.: Wolfgang Amadeus Mozart, βαφτίστηκε Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart), γεννήθηκε σα σήμερα το 1756 στο Σάλτσμποργκ της Αυστρίας, τότε Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι γονείς του Γιόχαν Γκέοργκ Λέοπολντ Μότσαρτ και Άννα Μαρία Βαλμπούργκα Πέρτλ είχαν μουσική παιδεία. Ο πατέρας του ήταν αναπληρωτής διευθυντής της ορχήστρας στην Αυλή του Αρχιεπισκόπου του Σάλτσμπουργκ, έμπειρος δάσκαλος και συγγραφέας μουσικών βιβλίων, εξέδωσε εγχειρίδιο για βιολί, που είχε εξαιρετική απήχηση και μεταφράστηκε σε δύο γλώσσες. Η μεγαλύτερη αδερφή του, η μοναδική που επέζησε από τα υπόλοιπα αδέρφια του, Άννα-Μαρία ήταν επίσης μουσικός, η οποία τον ενέπνευσε και του έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθεί κι αυτός με τη μουσική. Παρακολουθώντας την αδερφή του, σε ηλικία επτά ετών, να παίζει και να μαθαίνει μουσική μπήκε κι αυτός στη διαδικασία της μάθησης κι ας ήταν μόλις τριών ετών!!
Πρώτος δάσκαλος για το μικρό Μότσαρτ δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τον πατέρα του. Αυστηρός και μεθοδικός διέκρινε αμέσως την κλίση του μικρού προς τη μουσική. Στην ηλικία των πέντε ετών συνέθετε ήδη τα πρώτα του μουσικά κομμάτια. Παρά το νεαρό της ηλικίας του διέθετε εξαιρετική τεχνική στο πιάνο, στο εκκλησιαστικό όργανο[1], στο βιολί, στην αποστήθιση συνθέσεων και ιδιαίτερα στον αυτοσχεδιασμό. Έξι ετών έγραψε και τις πρώτες του συνθέσεις!!
Η πρώτη του εμφάνιση σε κοινό έγινε μαζί με την αδερφή του στο Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ, το Σεπτέμβριο του 1761. Η φήμη του ως ''παιδί θαύμα'' άρχισε να διαδίδεται παντού.
Οι προσκλήσεις από πλούσιους ηγεμόνες και λάτρεις της μουσικής πολλές, αυτό ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα για να ξεκινήσει να κάνει ταξίδια σε όλη την Ευρώπη. Ταξίδεψε σε Μόναχο, Λιντς, Βιέννη, Παρίσι, Φρανκφούρτη, Μάιντζ, Άαχεν μαγεύοντας τα πλήθη. Έπαιξε μουσική μπροστά στη Μαρία Θηρεσία[2] και ο μύθος λέει πως ο Μότσαρτ σκόνταψε καθώς περπατούσε στο παλάτι και η Μαρία Αντουανέτα[3] τον βοήθησε να σηκωθεί παρηγορώντας τον. Τότε εκείνος την ευχαρίστησε για την ευγένειά της και ανακοίνωσε πως θα την παντρευτεί.
Ακολούθησε ταξίδι στο Λονδίνο, όπου έπαιξε μουσική μπροστά στο βασιλιά Γεώργιο και γνωρίστηκε με σπουδαίους μουσικούς της εποχής του, ο σπουδαιότερος από αυτούς ήταν ο γιος του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ο Γιόχαν Κρίστιαν Μπαχ. Τα επόμενα ταξίδια του ήταν σε πόλεις όπως η Λυών, η Χάγη και η Γενεύεη.
Το 1769 θα επιστρέψει στην πόλη που γεννήθηκε, τον Οκτώβριο θα αναγορευθεί διευθυντής συναυλίας στην ορχήστρα του Αρχιεπισκόπου. Εκεί συνέθεσε την όπερα ''Απόλλων και Υάκινθος'' που παίχτηκε στο θέατρο του πανεπιστημίου της πόλης.
Ο δαιμόνιος συνθέτης θα ταξιδέψει στην Ιταλία, εκεί τον περιμένουν κι άλλες επιτυχίες. Ο Πάπας τον παρασημοφορεί και γίνεται δεκτός σε τάγμα Ιπποτών. Στην Ιταλία θα έρθει σε επαφή με γνωστούς καλλιτέχνες, μουσικούς που θα επηρεάσουν σημαντικά τη μουσική του. Στις 26 Δεκεμβρίου του 1770 παρουσιάζει με μεγάλη επιτυχία στο Teatro Regio Ducale στο Μιλάνο την όπερα ''Μιθριδάτης, βασιλιάς του Πόντου''. Το Μάρτιο του 1771 ολοκληρώθηκε το ταξίδι του στην Ιταλία. 
Η γνωριμία που βοήθησε το Μότσαρτ να βελτιώσει την τεχνική του και να γράψει ίσως από τα πιο ποιοτικά του έργα, ήταν αυτή με το Φράντς Γιόζεφ Χάυντν[4]. Τα έργα του αποτέλεσαν την πρώιμη περίοδο του βιεννέζικου κλασικισμού και η μουσική του απέκτησε ιδιαίτερη σημασία δίπλα στην εκκλησιαστική μουσική, από την αποία ζούσε άλλωστε.
Το Μάρτιο του 1781 έπειτα από σύγκρουση με το νέο Αρχιεπίσκοπο, φεύγει από την Αυλή του, κάτι που ενοχλεί ιδιαίτερα τον πατέρα του (η μητέρα του είχε πεθάνει στις 3 Ιουλίου 1778) και εγκαθίσταται μόνιμα πια στη Βιέννη.
Παρόλες τις αντιρρήσεις του πατέρα του, το ξεκίνημα του Μότσαρτ στη Βιέννη είναι ελπιδοφόρο. Θα εργαστεί ως διοργανωτής συναυλιών, πιανίστας, μέλος ορχήστρας σε ιδιωτικές συναυλίες, μαέστρος και συνθέτης. Το 1782 θα ανεβάσει την παράσταση ''Η απαγωγή από το σεράι'' που θα τον κάνει αποδεχτό στην αυτοκρατορική Αυλή. Για τρία περίπου χρόνια θα γράψει έργα για πιάνο και μουσική δωματίου[5], ειδικά τα τραγούδια για πιάνο αγαπήθηκαν από το βιεννέζικο κοινό και κατατάσσονται στα κορυφαία όλων των εποχών στο είδος τους. Για δύο χρόνια θα συνεργαστεί με τον Λορέντσο ντα Πόντε θα γράψουν μαζί τραγούδια δραματικού είδους. Το 1786 θα ανέβασει την παράσταση ''οι γάμοι του Φίγκαρο'' και το 1787 το έργο ''Δον Τζιοβάννι'' που σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Το έργο αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να γίνει μέλος της Αυλής του αυτοκράτοτα Ιωσήφ.
Αν και σε καλλιτεχνικό, οικονομικό επίπεδο τα πήγαινε ιδιαίτερα καλά, δημιούργησε χρέη εξαιτίας της κακοδιαχείρισης, των διαφόρων ασθενειών και της ροπής του προς τα χαρτοπαίγνια. Όλα αυτά τραυμάτισαν τη φιλάσθενη υγεία του και τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν ιδιαίτερα δύσκολα. Η τελευταία του όπερα ''ο Μαγικός Αυλός'' είχε μεγάλη επιτυχία και παίχτηκε σε διάφορα θέατρα της πόλης πολλές φόρες.
Η κατάστασή του άρχισε να χειροτερεύει δραματικά από το καλοκαίρι του 1791 και στις 5 Δεκεμβρίου άφησε την τελευταία του πνοή. Προσπάθησε να γράψει το ''Ρέκβιεμ'' ένα έργο έπειτα από παραγγελία του κόμη Στούπαχ, όμως δε μπόρεσε να το τελειώσει. Για πολλά χρόνια ακουγόταν πως υπεύθυνος για το θάνατό του ήταν ο Ιταλός συνθέτης Αντόνιο Σαλιέρι, αλλά κάτι τέτοιο δε δείχνει να ευσταθεί.
Ο Μότσαρτ κηδεύτηκε φτωχικά σε μαζικό τάφο στο νεκροταφείο του Αγίου Marx. Ο τάφος του δεν εντοπίστηκε ποτέ με ακρίβεια, γι' αυτό ο επίσημος τάφος στην πτέρυγα τιμωμένων του κεντρικού νεκροταφείου της Βιέννης παραμένει κενοτάφιο. 



Γιώργος Καψάλης

[1]Το Εκκλησιαστικό όργανο (ή απλά όργανο) είναι αερόφωνο πληκτροφόρο μουσικό όργανο που λειτουργεί με αέρα, ο οποίος διοχετεύεται σε αυλούς από φυσητήρες που κινούνται με ηλεκτροκινητήρα (παλαιότερα με χειροκίνητους ή ποδοκίνητους φυσητήρες). Ο ήχος του οργάνου είναι μεγαλοπρεπής. Χρησιμοποιείται (όπως και το πιάνο), τόσο ως σολιστικό όσο και ως ορχηστρικό όργανο. Επιπλέον συνοδεύει σε πολλές εκκλησίες της Δύσης τις λειτουργικές ψαλμωδίες.
[2]ΗΜαρία Θηρεσία (Maria Theresia, 13 Μαΐου 1717 29 Νοεμβρίου1780) ήταν αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο τελευταίος ηγεμόνας του Οίκου των Αψβούργων.
[3]Η Μαρία Αντουανέτα(Βιέννη,2 Νοεμβρίου1755-Παρίσι,16 Οκτωβρίου1793) ήταν βασίλισσα της Γαλλίας. Αυτή και ο σύζυγος της, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄(1754-1793) αποκεφαλίστηκαν κατά τη Γαλλική Επανάσταση.
[4]Ο Φραντς Γιόζεφ Χάυντν (γερμ. Franz Joseph Haydn,31 Μαρτίου ή 1 Απριλίου 1732 31 Μαΐου 1809) και παλαιότερα εξελληνισμένα Φραγκίσκος Ιωσήφ Χάϋδν, ήταν Αυστριακός συνθέτης, ένας από τους σημαντικότερους της κλασικής εποχής της μουσικής. Θεωρείται ο "πατέρας" της συμφωνίαςκαι του κουαρτέτου εγχόρδων. Το έργο του περιλαμβάνει κυρίως οργανική μουσική —συμφωνίες και μουσική δωματίουκαθώς και φωνητικά έργα στα οποία περιλαμβάνονται κωμικές και δραματικές όπερες.
[5]Η Μουσική δωματίου (Ιταλικά: Musica da Camera) είναι η μουσική που είναι γραμμένη για μικρά σύνολα μουσικών οργάνων, συνήθως δυο με τέσσερα μουσικά όργανα και είναι προορισμένη να εκτελείται σε μικρούς χώρους. Η μουσική δωματίου απαρτίζεται συνήθως από ένα βιολί, ένα πιάνο και ένα βιολοντσέλο ή 3 βιολιά και ένα πιάνο.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου