Κάποιοι ίσως έχουν ακούσει το όνομά της, κάποιοι άλλοι ίσως γνωρίζουν τον αγώνα που είχε κάνει για τα διακαιώματα των έγχρωμων τη δεκαετία του '50. Ο λόγος για τη Rosa Louise McCauley Parks ή Ρόζα Πάρκς, που γεννήθηκε σαν σήμερα στις 4 Φεβρουαρίου του 1913 στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ.

Από μικρή ηλικία βίωσε τον κοινωνικό και φυλετικό ρατσισμό, καθώς στο Νότο ο νόμος περί φυλετικού διαχωρισμού ήταν παρών σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς της. Από το σχολείο μέχρι και τις δημόσιες συγκοινωνίες, από τις βιβλιοθήκες μέχρι τα μπαρ και τα εστιατόρια. Η αφροαμερικανική κοινότητα ήταν κατώτεροι από τη λευκή κι αυτό έπρεπε να φαίνεται παντού οποιαδήποτε στιγμή της μέρας. Η ίδια φέρεται να είχε δηλώσει για τα παιδικά της χρόνια, << Όταν τα λευκά παιδιά πηγαίνανε στο σχολείο με το λεωφορείο, τα παιδιά των έγχρωμων πηγαίνανε με τα πόδια, έβλεπα κάθε μέρα το λεωφορείο να περνά δίπλα μου, αλλά δεν είχα άλλη επιλογή από το να το δεχτώ. Ήταν τότε που πρωτοκατάλαβα ότι υπάρχει ο κόσμος των λευκών και ο κόσμος ο δικός μας >>.

Αφού τελείωσε τις σπουδές της στο σχολείο, αποφάσισε να ασχοληθεί με τη ραπτική και να μετακομίσει στο Μοντγκόμερι, όπου και παντρεύτηκε. Εκτός από τη δουλειά της ως μοδίστρα συμμετείχε στην οργάνωση National Association for the Advancement of Colored People, για τα δικαιώματα των έγχρωμων ανθρώπων. 

Η Πάρκς ήταν τακτική χρήστης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και ιδιαίτερα του Λεωφορείου, αφού ήταν ιδιαίτερα οικονομικό. Στο Μοντγκόμερι ίσχυε ένας νόμος για τα λεωφορεία, που προέβλεπε οι μπροστινές θέσεις να προορίζονται μόνο για τους λευκούς επιβάτες, ενώ στο πίσω μέρος μπορούσαν να κάθονται οι μαύροι εφόσον υπήρχαν κενές θέσεις. Επίσης ήταν αναγκασμένοι να μπαίνουν από την μπροστινή πόρτα, ώστε να επικυρώνουν το εισιτήριό τους κι έπειτα να κατεβαίνουν και να επιβιβάζονται από την πίσω πόρτα, ώστε να μην περνούν μπροστά από τους λευκούς!! Θύμα αυτού του παράλογου νόμου είχε και πέσει κι η ίδια όπως μας διηγείται : << Την πρώτη φορά που ανέβηκα σε λεωφορείο, μια βροχερή μέρα του '43, ο οδηγός απαίτησε να κατέβω και να μπω από την πίσω πόρτα, καθώς έβγαινα μου έπεσε το πορτοφόλι, κοντοστάθηκα στις θέσεις που προορίζονταν για τους λευκούς και τότε ο οδηγός εξοργίστηκε και με κατέβασε >>.

Τα χρόνια όμως πέρασαν και το πλήρωμα του χρόνου έφτασε. Ένα βράδυ, την 1 Δεκεμβρίου του 1955, η Πάρκς γυρίζει κουρασμένη από τη δουλειά της, μπαίνει στο λεωφορείο και αποφασίζει να καθίσει στις θέσεις που προορίζονται για τους έγχρωμους. Το λεωφορείο γεμίζει κι ο οδηγός με αυστηρό τόνο λέει στους έγχρωμους που καθόντουσαν στη σειρά εκείνη να σηκωθούν για να καθίσουν οι λευκοί επιβάτες. Η μόνη που δεν σηκώνεται είναι η Ρόζα Πάρκς, Ο οδηγός απειλεί πως θα φέρει την αστυνομία και η Ρόζα συλλαμβάνεται. Σε ερώτηση δημοσιογράφου γιατί δεν σηκώθηκε εκείνη με θάρρος απάντησε : << Οι άνθρωποι λένε ότι δεν παραχώρησα την θέση μου γιατί ήμουν κουρασμένη, δεν είναι αλήθεια. Δεν ήμουν σωματικά κουρασμένη ή περισσότερο κουρασμένη από μια συνηθισμένη μέρα. Όχι, η μόνη κούραση ήταν αυτή του να υποχωρώ. >> 

Η σπίθα έγινε πυρκαγιά και η έγχρωμη κοινότητα ξεσηκώθηκε για να πάψει πια αυτό το μέτρο διαχωρισμού. Τέσσερις μέρες αργότερα η Ρόζα Πάρκς αποφυλακίζεται. Η οργάνωση Montgomery Improvement Association με επικεφαλής τον πάστορα Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ αποφασίζει το μποϊκοτάζ των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Όταν οι αρχές είδαν πως οι έγχρωμοι δεν πειθαρχούν άρχισαν τις διώξεις και τις φυλακίσεις. Συνελήφθησαν περίπου 156 άτομα και ο Λούθερ Κινγκ που έμεινε δύο βδομάδες στη φυλακή. Η Κου Κλουξ Κλαν έκανε επιθέσεις σε σπίτια κ ένα βράδυ έκαψε το σπίτι του Μάρτιν Λουθερ Κινγκ, με την ανοχή των αστυνομικών αρχών. Οι λευκοί κι αυτοί που πλήττονταν από το μποϊκοτάζ  δημιούργησαν το δικό τους  συμβούλιο προπαγανδίζοντας τις θέσεις τους και υποστηρίζοντας το νόμο. Παρ όλες τις προσπάθειες για τερματισμό, αγώνας συνεχίστηκε. Τα κέρδη των συγκοινωνιών μειώθηκαν τρομαχτικά, περίπου στα 75%, κι το μποϊκοτάζ σταμάτησε έπειτα από 381 μέρες!!

Με την ενέργειά τους αυτή οι έγχρωμοι κατάφεραν να κινήσουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και μήνες αργότερα να δικαιωθούν  από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ που ακύρωσε το συγκεκριμένο νόμο. 

Για τις πράξεις της αυτές η Ρόζα Πάρκς έλαβε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας το 1996 και το 1999 τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου για τον αγώνα της κατά του ρατσισμού. Ονομάστηκε ''μητέρα'' του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων κι όταν απεβίωσε τον Οκτώβριο του 2005 η σορός της εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στη Ροτόντα του Καπιτωλίου.  

Γιώργος Καψάλης