Τετάρτη 5 Μαρτίου 2014
Η ιστορία καπνού και καπνίσματος
Το τσιγάρο το συναντάμε παντού, από το σπίτι και τις καφετέριες έως τα ράφια των σούπερ-μάρκετ και τα περίπτερα. Όλοι έχουν πρόσβαση σε αυτό, ακόμη και τα παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο. Οι προειδοποιήσεις για βλάβες στην υγεία καθώς, οι απαγορεύσεις του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους και η αύξηση της τιμής δε φάνηκε να πτοεί τους φίλους του καπνού. Αλλά πώς έφτασε το τσιγάρο να αποτελεί παγκόσμια συνήθεια; Η ανθρωπότητα κρατούσε πάντα ένα τσιγάρο στο χέρι όπως γίνεται τώρα;
Στην αρχαιότητα η Πυθία, η μάντισσα των Δελφών, μασούσε φύλλα δάφνης και σε συνδυασμό με τις αναθυμιάσεις που έβγαιναν από την καύση διάφορων βοτάνων εκστασιαζόταν κι έλεγε χρησμούς με διφορούμενη πάντα σημασία. Κατά το πρώτο του ταξίδι στην Αμερική, το 1492, ο Κολόμβος παρατήρησε τους ντόπιους κατοίκους της Κούβας να εισπνέουν τον καπνό από τα καιγόμενα φύλλα. Στο επόμενο ταξίδι του Κολόμβου, που διήρκεσε από το 1494 έως το 1496, ο ιεραπόστολος Ρομάνο Πόντε παρατήρησε πως οι ντόπιοι εισέπνεαν σκόνη καπνού. Τέλος το 1502 στα παράλια της Νότιας Αμερικής οι Ισπανοί παρατήρησαν την ίδια συνήθεια κι εκεί. Οι Ιθαγενείς πολλές φορές χρησιμοποιούσαν ξύλινη σύριγγα σε σχήμα διχάλας, ώστε από τα δύο άκρα, τυλιγμένα με φύλλο αραβοσίτου, να εισπνέουν. Επιπλέον ''οι Ινδιάνοι'' κατά τον Κολόμβο, εκτός από χαλάρωση, χρησιμοποιούσαν τον καπνό στις διάφορες τελετουργίες τους αλλά και για θεραπευτικούς σκοπούς.
Οι πρώτες ποσότητες καπνού θα αποβιβαστούν στην Ευρώπη από τους Ισπανούς το 1519, χωρίς όμως ιδιαίτερη ανταπόκριση, εξαιτίας των περίεργων περιγραφών από τους ναυτικούς και τον φόβο της εκκλησίας. Έπειτα από σαράντα περίπου χρόνια ο Ισπανός γιατρός Φρανσίσκο Φερνάντες, υπογραμμίζοντας τις θεραπευτικές του ικανότητες, θα φέρει νέες ποσότητες καπνού από την Αμερική που θα σηματοδοτήσει την εξάπλωση του καπνού στην Ευρώπη.
Ο καπνός θα φτάσει στη Γαλλία δύο χρόνια αργότερα χάρις τον Γάλλο πρεσβευτή στην Πορτογαλία Jean Nicot, στον οποίον οφείλεται και η επιστημονική του ονομασία,Νικοτιανή ο ταμπάκος (Nicotiana tabacum), επίσης γνωστό ως Νικοτιανή η κοινή (αποδιδόμενο στα ελληνικά ως "Νικοτιανή"). Ο Nicot έμαθε πως η βασίλισσα Κατερίνα των Μεδίκων έπασχε από πονοκεφάλους και της πρόσφερε τον καπνό ως φάρμακο.
Οι πρώτες αντιδράσεις δεν άργησαν να εμφανιστούν. Το 1604 ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιάκωβος Α' κατήγγειλε τη χρήση του καπνού ως απαίσια για τα μάτια, μισητή για τη μύτη, καταστροφική για το μυαλό κι επικίνδυνη για τα πνευμόνια. Η καλλιέργεια του καπνού στην Αγγλία απαγορευόταν μέχρι το 1910, παρόλο που η εισαγωγή της συνήθειας του καπνίσματος στην Ευρώπη οφείλεται στους Άγγλους, που το 1586 από την αποικία τους, τη σημερινή Βιργινία της Αμερικής, έφεραν υλικό και όργανα καπνίσματος στον Ουώλτερ Ρώλι (Raleigh). Οι άποικοι, που ο Ρώλι εγκατέστησε στη Βιργινία, άρχισαν τη συστηματική καλλιέργεια του καπνού στην Αμερική. Η Ιταλία γνώρισε τον καπνό γύρω στο 1636 και ο Πάπας Ουρβάνος Η' τον απαγόρευσε με εγκύκλιο για ένα περίπου αιώνα, έως το 1724. Στην Ελλάδα μεταφέρθηκε ο καπνός στα τέλη του 16ου αιώνα από δύο Γάλλους εμπόρους που καλλιέργησαν τα πρώτα φυτά στη Θεσσαλονίκη. Η συστηματική καλλιέργεια ξεκινάει στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, που ήταν επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η πρώτη ποικιλία καπνού καλλιεργείται σε Χρυσούπολη, Γενησέα, Ξάνθη. Τα καπνά των περιοχών γίνονται ξακουστά σε όλη την αυτοκρατορία και παίρνουν την ονομασία χρυσόφυλλα.
Το πέρασμα από το κάπνισμα ακατέργαστου καπνού στο τσιγάρο έγινε μόλις τον 20ο αιώνα, όταν με την πρόοδο της μηχανικής έγινε δυνατό να παραχθεί σε μεγάλες ποσότητες. Τότε δημιουργήθηκαν και οι πρώτες καπνοβιομηχανίες, που σημείωσαν μεγάλη άνοδο στην παραγωγή τους. Στην Ελλάδα τις πρώτες σιγαροποιητικές μηχανές εισήγαγαν το 1909 οι βιομήχανοι Βάρκας και Καραβασίλης. Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν κάτω από το στρες της μάχης, οι στρατιώτες κάπνιζαν όλο και πιο πολύ, με συνέπεια να εθιστούν στη νικοτίνη.
Ο καπνός και κατ επέκταση το τσιγάρο μπήκε στα σαλόνια έγινε σύμβολο εξουσίας και καλής ζωής. Εκλεκτές ποικιλίες πούρων και τσιγάρων είχαν τιμητική θέση μέσα σε χρυσές, αργυρές και βελούδινες θήκες σαν πολύτιμα δώρα προς μεγάλες προσωπικότητες. Ταυτόχρονα μπήκε και στα ''κακόφημα'' μέρη όπου έγινε σύμβολο ανεμελιάς, αντίδρασης και μαγκιάς. Ως σύμβολο στον αγώνα τους, για χειραφέτηση και ισότητα με τους άντρες, το χρησιμοποίησαν και οι φεμινίστριες. Στο κόλπο μπήκαν και οι διαφημίσεις που παρουσίαζαν γνωστούς αστέρες του Hollywood με ένα τσιγάρο στο στόμα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα νέο life style, που σκοπό φυσικά είχε το κέρδος.
Κατά τη δεκαετία του '60 γίνονται οι πρώτες έρευνες για τη βλάβη στον οργανισμό από τον εθισμό στο τσιγάρο. Η πρώτη επιστημονική έρευνα επί του θέματος παρουσιάστηκε το 1962, από τον ιατρικό σύλλογο της Μ. Βρετανίας. Δύο χρόνια αργότερα, στις 31 Ιανουαρίου 1964, αμερικανική κυβερνητική έκθεση με τίτλο «Καπνός και Υγεία» συνέδεσε για πρώτη φορά το κάπνισμα με τον καρκίνο των πνευμόνων και τη χρόνια βρογχίτιδα. Τότε άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και οι πρώτες αντικαπνιστικές καμπάνιες, που οδήγησαν το 1965 σε νόμο, ο οποίος προέβλεπε -μεταξύ άλλων- την αναγραφή σε όλα τα πακέτα των τσιγάρων ότι «το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία». Στις 6 Φεβρουαρίου 1987 τέθηκαν σε εφαρμογή τα πρώτα μέτρα κατά του καπνίσματος στις αμερικανικές δημόσιες υπηρεσίες. Στην Ελλάδα το τσιγάρο απαγορεύτηκε στους κλειστούς δημόσιους χώρους καθώς και στους χώρους εργασίας από την 1η Σεπτεμβρίου 2010.
Γιώργος Καψάλης
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης
(
Atom
)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου