Στις 27 Φεβρουαρίου 1933 και ώρα 9 το βράδυ το Ράιχσταγκ (το Γερμανικό Κοινοβούλιο) τυλίγεται στις φλόγες. Ο εμπρησμός αποδίδεται στους κομμουνιστές και ο Χίτλερ αρπάζει την ευκαιρία κηρύττει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και αναστέλλει τα πολιτικά δικαιώματα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Το τέλος του 'Α Παγκοσμίου πολέμου βρίσκει την Ευρώπη τραυματισμένη και τη Γερμανία ταπεινωμένη. Η ήττα αυτή θα της προξενήσει πολλές καταστροφές στην οικονομία, στις δομές αλλά και στο έμψυχο υλικό της. Επιζητά την εκδίκηση κάτι που θα τη βρει στο πρόσωπο, του αγνώστου μέχρι στιγμής, εθνικοσοσιαλιστή Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος στις εκλογές τις 30 Ιανουαρίου 1933 καταλαμβάνει την εξουσία. Είναι η περίοδος που η φασιστική ιδεολογία δηλητηριάζει την Ευρώπη. Την αρχή κάνει η Ιταλία με το Μπενίτο Μουσολίνι το 1922, ακολουθεί ο Χίτλερ, έπειτα ο Μεταξάς στην Ελλάδα (καθεστώς 4ης Αυγούστου 1936) και τέλος ο Φρανθίσκο Φράνκο στην Ισπανία το 1939, ο οποίος καταλαμβάνει την εξουσία έπειτα από εμφύλιο πόλεμο και κυβερνάει ως το θάνατό του το 1975!!

Παρά την εκλογική του νίκη ο Χίτλερ δείχνει να μην απολαμβάνει την επιδοκιμασία που περίμενε, δε διεισδύει εύκολα στο βιομηχανικό προλεταριάτο και παρά την τρομοκρατία, τις διώξεις προς κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες, λοιπούς αντιφασίστες και την απαγόρευση του επαναστατικού εργατικού Τύπου, ο αγώνας κατά του Χίτλερ συνεχίζεται. Μέσα σ'αυτή την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα κηρύσσονται εκλογές για τις 5 Μαρτίου.

Τότε αρχίζουν να λαμβάνουν χώρα διάφορα ''περίεργα'' περιστατικά. Στις 24 Φεβρουαρίου η αστυνομία εισβάλει στα γραφεία του Κ.Κ.Γερμανίας, ύστερα από πληροφορίες ύπαρξης εγγράφων για επικείμενες επιθέσεις. Έπειτα από δύο μέρες γίνονται εμπρησμοί σε διάφορα δημόσια κτήρια, όπως στο Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας, στο Δημαρχείο και στην Έπαυλη Μπερλίνερ Σλος, με τους δράστες να ξεφεύγουν και να μην αναγνωρίζονται.

Η κοινή γνώμη ζαλισμένη από το ταραγμένο κλίμα παρακολουθεί ακόμα μία επίθεση. Το επόμενο βράδυ το Γερμανικό Κοινοβούλιο τυλίγεται στις φλόγες. Οι Χίτλερ, Γκέμπελς και Γκέρινγκ παραδόξως βρίσκονται στην πόλη του Βερολίνου, όπως και τις τρεις προηγούμενες μέρες. Οι υπάλληλοι της Βουλής έχουν φύγει νωρίτερα από ότι συνηθίζεται και στα συντρίμμια συλλαμβάνεται ο Μαρίνους βαν ντερ Λούμπε με διάφορα υλικά κι ένα βιβλιάριο μέλους του κομμουνιστικού κόμματος.

Ο Χίτλερ αποδίδει την ενέργεια στους κομμουνιστές, με αποτέλεσμα να συλληφθούν από την αστυνομία πάνω από 10.000 κομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες.Την επόμενη κιόλας μέρα, ο Χίτλερ ζητάει και λαμβάνει από τον πρόεδρο Χίντενμπουργκ το "Διάταγμα πυρκαγιάς Ράιχσταγκ", που καταπατά τις περισσότερες πολιτικές ελευθερίες στη Γερμανία και απαγορεύει την αντιναζιστική προπαγάνδα. Με το ΚΚΓ εκτός κοινοβουλίου, το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα καταλαμβάνει την πλειοψηφία των εδρών του Ράιχσταγκ (52%), γεγονός που ανοίγει το δρόμο για την επίσημη εγκαθίδρυση του απολυταρχικού καθεστώτος του Χίτλερ. Στις εκλογές του Μαρτίου κατόρθωσε να κηρύξει παράνομη την εκλογή των ογδονταενός νόμιμα εκλεγμένων αντιπροσώπων του KPD (Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος) και να λάβει υπερεξουσίες με τον «Εξουσιοδοτικό νόμο» (Ermächtigungsgesetz). Η μόνη αντίδραση στο Νόμο αυτό στο "ελλιπές" κοινοβούλιο προήλθε από το Σοσιαλιστικό κόμμα και τους 94 αντιπροσώπους του. Η επικράτηση των Εθνικοσοσιαλιστών στη Γερμανία είναι πλέον ολοκληρωτική. 

Παρά τη νίκη του ο Χίτλερ συνέχισε την ''εξιχνίαση'' του εμπρησμού. Στις 9 Μαρτίου συλλαμβάνονται στο Βερολίνο και οι Δημητρόφ, Τάνεφ και Ποπόφ. 

Η δίκη θα γίνει το φθινόπωρο στη Λειψία και δε θα έχει τόσο θετικά αποτελέσματα για τους Ναζί. Ο Γκεόργκι Δημητρόφ πείθει τους δικαστές πως δεν είναι ένοχος και αποδεικνύει πως οι Ναζί έβαλαν φωτιά το Κοινοβούλιο. Μάλιστα εκνευρισμένος ο Γκέρινγκ (Υπουργός Εσωτερικών) του είπε : ''Δεν ήρθα εδώ για να με κατηγορείς εσύ! Σε ό,τι με αφορά, είσαι ένα κακοποιό στοιχείο, που έπρεπε να είχε καταλήξει στην αγχόνη εδώ και καιρό!", πράγμα που ανάγκασε τους δικαστές να τον ανακαλέσουν στην τάξη. Η δίκη θα τελειώσει με την αθώωση των τεσσάρων από τους πέντε κατηγορούμενους. Ο βαν ντερ Λούμπε θα καταδικαστεί σε θάνατο και η ποινή του θα εκτελεστεί στις 10 Ιανουαρίου 1934.   

Για τον Βαν ντερ Λούμπε υπάρχουν πολλές θεωρίες για τον αν ήταν ένας επαναστάτης ή ένας προβοκάτορας των Ναζί. Ο Ουίλιαμ Σίρερ στο έργο του "Η Άνοδος και η Πτώση του Τρίτου Ράιχ" αναφέρει ότι πιθανόν η αλήθεια για τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ δεν πρόκειται να αποκαλυφθεί ποτέ, καθώς όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι πλέον νεκροί και το θέμα δεν έγινε δυνατό να αποσαφηνιστεί πλήρως ούτε στη Δίκη της Νυρεμβέργης. Ωστόσο, αναφέρει ότι σε μια συζήτηση στην οποία παραβρέθηκε το 1942 με τον Χίτλερ και τον Γκέρινγκ παρόντες, όταν τέθηκε το θέμα σχετικά με την καλλιτεχνική αξία του κτηρίου και των περιεχομένων του, ο Γκέρινγκ αναφώνησε: "Εμένα να ρωτήσετε για το Ράιχσταγκ, το ξέρω καλά γιατί εγώ το πυρπόλησα". Σύμφωνα με τον Σίρερ το Ράιχσταγκ επικοινωνούσε με το ανάκτορο όπου διέμενε τότε ο Γκέρινγκ με έναν υπόγειο διάδρομο, απ' όπου περνούσαν οι σωληνώσεις της κεντρικής θέρμανσης. Από εκεί πέρασαν οι άνδρες της SA με βενζίνη και εύφλεκτα υλικά για να προβούν στον εμπρησμό. Η ανεύρεση του βαν ντερ Λούμπε (που αναφέρεται ως "πνευματικά καθυστερημένος" τόσο από τον Σίρερ όσο και από Γερμανούς προπαγανδιστές υπήρξε για τους Ναζί θείο δώρο: Συνέλαβαν τον φαν ντερ Λούμπε με όλο τον εξοπλισμό του (σπίρτα και αναπτήρες). Ο Γκέρινγκ, που συναντήθηκε με τον Χίτλερ και τον Γιόζεφ Γκέμπελς έξω από το φλεγόμενο κτήριο, φώναζε στον τότε επικεφαλής της Πρωσικής Αστυνομίας Ρούντολφ Ντιλς: "Πρόκειται για κομμουνιστική συνωμοσία! Πρέπει να συλλάβετε όλους τους Κομμουνιστές πριν κάνουν κι άλλα για να αποσταθεροποιήσουν το καθεστώς". Επίσης ο ανταποκριτής των Times Σέφτον Ντέλμερ διηγείται: "Στον επόμενο διάδρομο, ο Χίτλερ φρόντισε να μείνει λίγο πίσω και να με συναντήσει. Έφτασε μέχρι την προφητεία: ‘Να δώσει ο Θεός αυτό να είναι έργο των Κομμουνιστών. Αυτή τη στιγμή γίνεσαι μάρτυρας της αρχής μιας σπουδαίας νέας εποχής στη Γερμανική Ιστορία, χερ Delmer. Αυτή η πυρκαγιά είναι η αρχή' είπε ο Χίτλερ, και σκόνταψε σε ένα σωλήνα". Τέλος ο Γκέμπελς στις 31 Ιανουαρίου γράφει στο ημερολόγιό του, «Σε μια συνομιλία με τον Φίρερ, καθορίζουμε την κατευθυντήρια γραμμή του αγώνα ενάντια στην κόκκινη τρομοκρατία. Προς το παρόν, θέλουμε να αποφύγουμε τα άμεσα αντίποινα, πρέπει να φουντώσει πρώτα η προσπάθεια της μπολσεβίκικης επανάστασης. Μετά, στην κατάλληλη στιγμή, θα δώσουμε το αποφασιστικό χτύπημα».

Γιώργος Καψάλης