Η επέμβαση των Αμερικανών στο Βιετνάμ αποτέλεσε μία από τις χειρότερες και ειδεχθείς πράξεις στη στρατιωτική και πολιτική ιστορία του περασμένου αιώνα. Με πρόφαση τον κομμουνιστικό κίνδυνο αποφάσισαν να επέμβουν, όπως άλλωστε έκαναν και στην Κορέα, με σκοπό να ''σώσουν'', ουσιαστικά να προσαρτήσουν το κράτος αυτό στην αυτοκρατορία τους. Ο ''περίπατος'' στη ζούγκλα της Νοτιανατολικής Ασίας αποδείχτηκε φιάσκο για τους Αμερικανούς και το όνειρο του ελέγχου του φτωχού Βιετνάμ ουτοπία. Όσο κι αν προσπάθησαν οι Αρχές να το συγκαλύψουν, όσο κι αν προσπάθησαν να προπαγανδίσουν την εισβολή τους με ταινίες, όπως του ''Ράμπο'', που προσπαθεί να σώσει το φτωχό και ταλαιπωρημένο λαό από τους ''κακούς'', η πράξη αυτή βγήκε στο φως κι αποτελεί μέχρι και σήμερα μία από τις πιο ντροπιαστικές σελίδες για τους Αμερικανούς στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν ίσως η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Θεωρητικά η μάχη ήταν μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού του Βιετνάμ (Βόρειο Βιετνάμ) και της Δημοκρατίας του Βιετνάμ (Νότιο Βιετνάμ). Στην πραγματικότητα όμως ήταν ένας πόλεμος μέσω αντιπροσώπων μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, ένας από τους πολλούς που έγιναν λόγω της απροθυμίας των υπερδυνάμεων να εμπλακούν σε απευθείας πόλεμο μεταξύ τους που ίσως κατέληγε σε πυρηνική καταστροφή. Αμερικανοί στρατιώτες είχαν ήδη εμπλακεί από το 1959, αλλά σε μεγάλους αριθμούς κατέφθασαν κατά το 1965. Εγκατέλειψαν τη χώρα το 1973, κάτι που οδήγησε τελικά στην παράδοση του Νότου και την ενοποίηση της χώρας στις 30 Απριλίου 1975.

Το απόγευμα της 15ης Μαρτίου 1968 η ομάδα του 25χρονου υπολοχαγού Γουίλιαμ Κάλεϊ διατάσσεται να εκκαθαρίσει το χωριό Μι Λάι από τους κομμουνιστές αντάρτες Βιετκόνγκ που το κατείχαν και να κατασχέσει τα όπλα και τα πυρομαχικά που υπήρχαν εκεί. Η πληροφορία όμως αποδεικνύεται εσφαλμένη. Στο χωριό αυτό του Νοτίου Βιετνάμ βρίσκονται μόνο γυναικόπαιδα και ανήμποροι ηλικιωμένοι. Το επόμενο πρωί στις 16 Μαρτίου, οι στρατιώτες του Κάλεϊ, με προϋπηρεσία μόλις τριών μηνών στο αφιλόξενο Βιετνάμ, κατασφάζουν με πρωτοφανή αγριότητα τους αμάχους.

Οι στρατιώτες με εντολή του υπολοχαγού τους πυροβολούν ότι κινείται, σκοτώνουν γυναίκες, παιδιά

Ένας στρατιώτης που συμμετείχε στην αποστολή περιγράφει: «'Ένας από μας πυροβόλησε μια γυναίκα και τότε σκόπευσαν όλοι στο κεφάλι της και άρχισαν να πυροβολούν όλοι μαζί. Κομμάτι - κομμάτι τινάζονταν στον αέρα τα θραύσματα από τα κόκαλα του κεφαλιού της...».

Το αμερικάνικο ελικόπτερο που πετάει πάνω από το χωριό προσγειώνεται με το πλήρωμα και τον πιλότο να έρχονται σε επαφή με ένα φρικιαστικό θέαμα. Ο πιλότος Τόμπσον αντικρίζει ένα λάκο γεμάτο πτώματα, που όμως κάποιοι από αυτούς ζουν, προτρέπει τον αρχηγό της ομάδας να βοηθήσει στην περισυλλογή των τραυματιών. Όμως εκείνος αρνείται, λέγοντας πως εκτελεί εντολές, πυροβολώντας τους επιζώντες. Ο Τόμπσον καταφέρνει να σώσει μία μικρή ομάδα αμάχων και φεύγει με το ελικόπτερο. Η ''αποστολή'' τελειώνει αφήνοντας πίσω 504 θύματα κι έναν Αμερικάνο στρατιώτη να τραυματίζεται στο πόδι καθώς καθάριζε το όπλο του. 

Το Πεντάγωνο μαθαίνει το συμβάν και ξεκινάει μία προσπάθεια συγκάλυψης και παραπληροφόρησης της κοινής γνώμης. Επίσημα αναφέρει πως σκοτώθηκαν 128 Βιετκόνγκ και 22 πολίτες έπειτα από σκληρή μάχη. Επίσης ο διοικητής της περιοχής συγχαίρει τους στρατιώτες για την επιχείρηση και το επίσημο περιοδικό του στρατού γράφει, πως οι Αμερικανοί στρατιώτες σκότωσαν 128 κομμουνιστές σε μία αιματηρή μάχη που διήρκεσε μία ολόκληρη μέρα. Για έναν περίπου χρόνο ο αμερικανικός στρατός επέμενε πως η σφαγή στο Μι Λάι ήταν μία στρατιωτική νίκη.

Η επιμονή του δημοσιογράφου Σέιμουρ Χέρς, οι επιστολές του 21χρονου στρατιώτη Τομ Γκλεν προς την κυβέρνηση και τις ένοπλες δυνάμεις και ένα γράμμα του στρατιώτη Ρον Ράιντενάορ, που συμμετείχε στην επιχείρηση, προς τον πρόεδρο Νίξον, στο οποίο έδωσε σημασία μόνο ένα γερουσιαστής, έφεραν την υπόθεση στο φως της δημοσιότητας ένα χρόνο μετά το συμβάν. Το Πεντάγωνο αναθέτει στον Κόλιν Πάουελ να ερευνήσει την υπόθεση.

Το Σεπτέμβρη του '69 μοναδικός κατηγορούμενος κρίνεται ο υπολοχαγός Κάλεϊ, όμως αργότερα στο εδώλιο του κατηγορουμένου θα καθίσουν άλλα 25 άτομα. Ο Χέρς φέρνει στο φως της δημοσιότητας φωτογραφίες και στοιχεία που σοκάρουν την κοινή γνώμη. Η δίκη αρχίζει στις 17 Νοεμβρίου 1970 και η απόφαση της 31ης Μαρτίου 1971 ενοχοποιεί μόνο τον επικεφαλής της σφαγής, τον υπολοχαγό Κάλεϊ. Ο υπολοχαγός υποστήριξε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του, γεγονός που αρνήθηκε ο διοικητής του, λοχαγός Έρνεστ Μεντίνα, που κατέθεσε ως μάρτυρας. Καταδικάζεται σε ισόβιο κάθειρξη το 1971, η οποία μετατρέπεται σε πρόσκαιρη κάθειρξη 20 ετών και στη συνέχεια 10 ετών, με απόφαση του Αναθεωρητικού Στρατοδικείου στις 16 Φεβρουαρίου 1973.

Παρόλα αυτά ο Κάλεϊ δε φυλακίστηκε, απλώς παρέμεινε σε κατ'οίκον περιορισμό για 3,5 χρόνια στο διαμέρισμά του στο στρατόπεδο Φορτ Μπένιγκ της Τζόρτζια και στη συνέχεια έλαβε χάρη από τον πρόεδρο Νίξον. Σήμερα ζει στη Τζόρτζια των ΗΠΑ και ασκεί το επάγγελμα του κοσμηματοπώλη. Παρά το γεγονός πως έχουν περάσει σχεδόν 45 χρόνια, οι Ερινύες εξακολουθούν να μην τον αφήνουν σε ησυχία, καθώς πάσχει από αϋπνίες και τύψεις συνειδήσεως. «Δεν περνάει ούτε μία ημέρα που να μην αισθανθώ τύψεις για όσα έγιναν, τόσο για τους νεκρούς Βιετναμέζους και για τις οικογένειές τους όσο και για τους αμερικανούς στρατιώτες που ενεπλάκησαν και τους γονείς τους, λυπάμαι βαθιά». Επιμένει ότι ακολουθούσε εντολές. «Αν με ρωτάτε γιατί δεν εξεγέρθηκα όταν μου έδωσαν εκείνες τις εντολές, σας λέω ότι ήμουν ένας υπολοχαγός που έπαιρνε διαταγές από τον διοικητή του και τις ακολούθησα. Βλακωδώς, όπως πιστεύω τώρα» τονίζει.  

Σε καιρό ειρήνης και ευημερίας οι πόλεις και τα άτομα έχουν καλύτερες διαθέσεις και παίρνουν καλύτερες αποφάσεις γιατί δεν καταδυναστεύονται από πιεστικές ανάγκες. 

Ο πόλεμος, κλέβοντας σιγά-σιγά την καθημερινή ευημερία, γίνεται δάσκαλος της βίας και εξομοιώνει τις διαθέσεις των ανθρώπων με το κλίμα της εποχής. Απλωνόταν λοιπόν ο εμφύλιος στις πόλεις και, σε όσες είχε αργήσει να φθάσει, οι κάτοικοι, μαθαίνοντας το τι είχε γίνει αλλού , προσπαθούσαν να ξεπεράσουν τους άλλους σε επινοητικότητα με ύπουλους τρόπους επιθέσεων και με ανήκουστες εκδικήσεις. Άλλαξαν μάλιστα και τη συνηθισμένη σημασία των λέξεων για τις πράξεις των ανθρώπων, όπως τους βόλευε.

Θουκυδίδης Βιβλίο Γ'

Γιώργος Καψάλης